จำนอง คือ สัญญากู้เงินชนิดหนึ่ง ที่ใช้หลักประกันการชำระหนี้ เป็นอสังหาริมทรัพย์ เช่น โฉนดที่ดิน บ้าน สิ่งปลูกสร้าง เป็นต้น โดยสัญญา “จำนอง” นี้จะต้องไปทำต่อหน้าเจ้าหน้าที่กรมที่ดิน เท่านั้น

          โดย “ผู้จำนอง” เอาอสังหาริมทรัพย์ของตนเช่นที่ดิน หรือ ทรัพย์ที่กฎหมายอนุญาตให้จำนองไปจดทะเบียนไว้กับอีกบุคคลหนึ่ง เรียกว่า “ผู้รับจำนอง” เพื่อเป็นหลักประกันในการชำระหนี้ เนื่องจากอสังหาริมทรัพย์เป็นทรัพย์สินที่มีคุณภาพ ไม่เคยเสื่อมค่าตามกาลเวลา และไม่สามารถเคลื่อนย้ายได้ ทำให้อสังหาริมทรัพย์ จึงเป็นหลักประกันที่มั่นคง

          นอกจากทรัพย์สินประเภทอสังหาริมทรัพย์ ที่สามารถนำมาเป็นหลักประกันการชำระหนี้ได้แล้ว ยังมีทรัพย์อีกประเภทที่สามารถนำมาใช้ในการทำสัญญาจำนองได้ นั่นก็คือ เรือกำปั่น เรือกลไฟ เรือแพที่อยู่อาศัย หรือสัตว์ที่เป็นพาหนะ แต่จะต้องเป็นทรัพย์ที่ได้จดทะเบียนขึ้นถูกต้องตามกฎหมายแล้วเท่านั้น

          นอกจากนั้นผู้ที่จะสามารถนำทรัพย์สินมาทำสัญญาจำนองได้ จะต้องเป็นเจ้าของทรัพย์สินที่ใช้ในการจำนองเท่านั้น และหากไม่ใช่เจ้าของทรัพย์สิน ก็จะต้องได้รับมอบอำนาจมาจากเจ้าของทรัพย์สินโดยตรง หากไม่ใช่ทั้งสองอย่างนี้ สัญญาจำนองก็จะไม่มีผลทันที ทั้งนี้โดยผู้จำนองไม่ต้องส่งมอบ ที่ดิน หรือทรัพย์สินดังกล่าวให้แก่ผู้รับจำนอง

การทำสัญญาจำนอง คืออะไร

1. สัญญา จำนอง “ต้องไม่มีการโอนทรัพย์สิน” จะเป็นแค่การนำโฉนดที่ดินนั้นไปจดทะเบียนเพื่อตราไว้เป็นหลักประกัน ต่อหน้าเจ้าหน้าที่ ณ กรมที่ดินเท่านั้น
2. ในสัญญา จำนอง จะต้องระบุชัดเจนว่า “ผู้จำนอง” ทำการกู้เงินเป็นวงเงินจำนวนเงินเท่าไร และทรัพย์ที่นำมา จำนอง คืออะไร มิเช่นนั้น สัญญาจะไม่สมบูรณ์
3. กรณีที่ ผู้จำนอง(ผู้ขอกู้เงิน) เกิดผิดสัญญา ไม่สามารถชำระหนี้ได้ ผู้รับจำนอง ก็ไม่สามารถยึดทรัพย์ตามกฎหมายได้ทันที เพราะทรัพย์สินนั้นยังเป็นกรรมสิทธิ์ของลูกหนี้อยู่ ต้องมีกระบวนการฟ้องร้องตามกฎหมาย ให้ศาลบังคับให้ลูกหนี้ นำที่ดินนี้ไปขายทอดตลาดที่กองบังคับคดี เพื่อนำเงินไปชำระหนี้ ซึ่งจะเป็นในแบบเดียวกับที่ สถาบันการเงินฟ้องลูกหนี้

อายุความสัญญาจำนอง

          สัญญาจำนอง ที่จริงแล้วไม่มีอายุความ แต่จะมีการระบุระยะเวลาชำระหนี้ และหากมีการผิดชำระเท่านั้น ตัวอย่าง เช่น ในสัญญาจะมีการระบุเอาไว้ว่า นายก ได้รับจำนองที่ดินไว้กับ นางข กำหนดเวลารับชำระคือ 1 ปี หากไม่ชำระตามกำหนดจะคิดดอกเบี้ยเท่ากับการกู้เงิน (15% ต่อปี) ซึ่งเจ้าหนี้ สามารถทำการเก็บดอกหลังจากเวลาผิดนัดชำระได้นาน 5 ปี

          แต่ถ้าหากเจ้าหนี้ไม่ได้รับการชำระ เจ้าหนี้จะสามารถทำการฟ้องให้ชำระหนี้ที่ค้างตามกฎหมาย รวมกับดอกเบี้ยที่ค้างเดิม และดอกเบี้ยตามระยะเวลาที่ผิดนัด หรือถ้าหากลูกหนี้ไม่สามารถชดใช้หนี้สินได้ จะมีการ บังคับจำนอง เพื่อนำที่ดินนั้นไปขายทอดตลาด เพื่อนำเงินมาชดใช้

กรณีลูกหนี้ไม่จ่ายหรือผิดนัดชำระ และต้องการให้ทรัพย์สินถูกนำไปขายทอดตลาด

          ถ้าผู้จำนองผิดชำระหนี้จากที่กำหนดไว้ในสัญญาจำนอง ผู้รับจำนองหรือเจ้าหนี้ จะต้องมีหนังสือไปเตือนลูกหนี้ก่อน ซึ่งหากลูกหนี้ยังเมินเฉยละเลยไม่ยอมจ่ายหนี้อีก เจ้าหนี้ถึงจะสามารถไปดำเนินเรื่องฟ้องกับศาลได้ และถ้าหากเจ้าหนี้จะบังคับเอาหลักทรัพย์ที่นำมาค้ำไปขายทอดตลาด จะต้องมีหนังสือบอกลูกหนี้ล่วงหน้าอย่างน้อย 1 เดือน

กรณีลูกหนี้ไม่จ่ายหรือผิดนัดชำระ และต้องการให้ทรัพย์สินที่นำมาค้ำหลุดจากสิทธิของลูกหนี้

          ถ้าผู้จำนองผิดชำระหนี้จากที่กำหนดไว้ในสัญญาจำนอง ผู้รับจำนองหรือเจ้าหนี้ จะคิดดอกเบี้ยเท่ากับการกู้เงินได้ (ประมาณ 15% ต่อปี) และถ้าลูกหนี้ได้ขาดส่งดอกเบี้ยเป็นเวลา 5 ปี เจ้าหนี้ก็สามารถไปดำเนินเรื่องฟ้องกับศาลได้ และถ้าหากเจ้าหนี้จะบังคับเอาหลักทรัพย์ที่นำมาค้ำไปขายทอดตลาด จะต้องมีหนังสือบอกลูกหนี้ล่วงหน้าก่อนเช่นกัน

      สรุป สัญญาจำนอง คือ สัญญาที่บุคคลหนึ่งเรียกว่า “ผู้จำนอง” เอาทรัพย์สินไปลงทะเบียนไว้กับอีกบุคคลหนึ่ง เรียกว่า “ผู้รับจำนอง“ โดยสัญญา จำนอง จะต้องระบุชัดเจนว่า ผู้จำนอง ทำการกู้เงินเป็นวงเงินจำนวนเงินเท่าไร และทรัพย์ที่นำมา จำนอง คืออะไร ต้องไม่มีการโอนทรัพย์สิน จะเป็นแค่การนำโฉนดที่ดินนั้นไปจดทะเบียนเพื่อตราไว้เป็นหลักประกัน ต่อหน้าเจ้าหน้าที่ ณ กรมที่ดินเท่านั้น